Door de hevige stemmingswisselingen, verlatingsangst en het zwart-wit denken van iemand met borderline, kan het leven van die persoon aanvoelen als een intense achtbaan. Als naaste die veel van hem of haar houdt, wordt je hier vaak in meegesleept. Het is dan niet gek als je je leeg en uitgeput voelt, en afvraagt of je het nog langer kunt volhouden.

Als dit voor jou herkenbaar is, zal je moeten leren je eigen grenzen aan te geven op een respectvolle, duidelijke manier. Hoewel je naaste dit waarschijnlijk niet meteen zo ervaart, zal dit niet alleen jou goed doen, maar ook de persoon met borderline. Hoe ga je er beter mee om?

Wel even dit:

Dit artikel is natuurlijk geen medisch of professioneel advies! Het is bedoeld als informatieve en ondersteunende bron voor mensen die willen leren hoe ze beter hun grenzen kunnen aangeven in de omgang met iemand met borderline. Het is geschreven vanuit een praktisch oogpunt en is gebaseerd op inzichten en ervaringen uit de praktijk. Wij zijn dus geen medisch instituut, psychologen of artsen, en de informatie in dit artikel mag niet worden beschouwd als professioneel medisch of psychologisch advies.

Als je of je naaste worstelt met ernstige klachten of hulp nodig heeft, raden we je ten zeerste aan om contact op te nemen met een gekwalificeerde psycholoog, psychiater of andere hulpverlener.

Wat komt aan bod:

  1. Omgaan met borderline begint bij het begrijpen
  2. Hoe ga je om met de intense achtbaan?
  3. Afstand nemen van borderliner? Praktische tips om je grenzen aan te geven
  4. Ruzie met borderliner oplossen: probeer niet te oordelen
  5. Het beste wat je voor jezelf en je naaste kunt doen
  6. Veelgestelde vragen over borderline

Omgaan met borderline begint bij het begrijpen

Mensen met borderline zijn heel gevoelig, en kunnen daardoor op kleine gebeurtenissen enorm heftig reageren. Ze verliezen hierbij de controle over hun emoties, waardoor een betere benaming eigenlijk een emotieregulatiestoornis is. Een van de belangrijkste borderline symptomen is daarnaast dat ze weinig zelfvertrouwen hebben. Samen met het niet kunnen reguleren van de emoties, zorgt dit ervoor dat ze veel problemen hebben in het contact met de mensen om hen heen.

Sommige borderline kenmerken, zoals impulsieve beslissingen, roekeloos gedrag, zelfverwonding of manipulatie voelen aan als aandachttrekkerij, maar is helemaal niet zo bedoeld. Dit soort kenmerken ontstaan door symptomen zoals verlatingsangst en een gevoel van leegte. 

borderline

Oorzaken borderline: een combinatie van genen, neurobiologie en onveilige hechting

Een borderline persoonlijkheidsstoornis wordt meestal veroorzaakt door een combinatie van biologische, psychische en omgevingsfactoren. Dit betekent dat borderline erfelijk kan zijn, maar ook dat de hersenen van jouw naaste op een andere manier prikkels verwerken. 

Vaak speelt echter ook een ingrijpende gebeurtenis in het verleden een rol: mishandeling, seksueel misbruik, ernstige pesterijen of verwaarlozing hebben de persoon met borderline lang een onveilig gevoel gegeven. Hierdoor houden mensen met borderline vaak anderen op afstand, gedragen ze zich wantrouwend naar andere mensen toe of zijn ze bang om in de steek gelaten te worden. 

Maar hé: persoonlijke situaties verschillen!

Iedere persoon met borderline is natuurlijk uniek, en de manier waarop de oorzaken en symptomen zich uiten kan sterk verschillen. De adviezen en suggesties in dit artikel zijn algemeen en bieden geen garantie dat ze in elke situatie toepasbaar of effectief zijn. Wat voor de ene persoon werkt, werkt mogelijk niet voor een ander. Luister daarom altijd naar je eigen gevoel, neem verantwoordelijkheid voor je eigen welzijn en schroom niet om professionele hulp in te schakelen als dat nodig is.

Hoe ga je om met de intense achtbaan?

Door de impact die de persoonlijkheidsstoornis heeft op naasten, is het makkelijk je te focussen op de uitdagende borderline trekjes waar je mee te maken krijgt. Juist op die momenten is het goed om stil te staan bij de positieve eigenschappen van borderline. 

Er is een reden dat je van je partner, vriend(in) of familielid houdt. Hij of zij is gepassioneerd, avontuurlijk, levendig en spontaan. Iemand met borderline kan ook juist heel vrolijk en lief zijn. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de speciale eigenschappen en talenten van jouw naaste. Probeer je daar aan vast te houden in tijden dat je mee wordt gesleept in de intense achtbaan van een borderliner. 

Het is een misverstand dat borderline niet te behandelen is. Met de juiste borderline behandeling, zoals schema- of systeemtherapie, in combinatie met eventuele medicatie voor klachten en een gezonde, regelmatige levensstijl, zijn de symptomen te verminderen. De persoon moet daarvoor wel inzien dat er hulp nodig is.

Hoe mentale overprikkeling bij borderline een rol speelt

Mensen met borderline ervaren vaak intense emoties en hebben moeite met emotieregulatie, wat kan leiden tot overprikkeling en mentale uitputting. De constante wisselingen in stemming en gedachten kunnen ervoor zorgen dat de mentale batterij sneller leegloopt. Dit kan het dagelijks functioneren bemoeilijken en de interactie met anderen uitdagender maken.

Wil je meer inzicht in hoe mentale energie werkt en hoe je beter met overprikkeling kunt omgaan? In Aflevering #21 van de Tijdwinst Podcast deelt GZ-psycholoog Monique Bakhuijzen praktische inzichten over mentale belastbaarheid en balans. Ze legt uit hoe je jouw energie beter kunt managen en hoe je voorkomt dat stress en prikkels je volledig uitputten. Een must-listen voor iedereen die bewuster met mentale energie wil omgaan!

Afstand nemen van borderliner? Praktische tips om je grenzen aan te geven

Je vast blijven houden aan iemands positieve eigenschappen, is niet genoeg wanneer je het gevoel hebt te worden leeggezogen. Het is belangrijk ook tijd voor jezelf te nemen, om energie te kunnen steken in andere zaken die je belangrijk vindt. Om dit te kunnen realiseren, zal je moeten leren je eigen grenzen aan te geven. We delen hiervoor een aantal praktische tips.

Ook hier weer:

De onderstaande tips zijn bedoeld als algemene handvatten om beter je grenzen aan te geven in de omgang met iemand met borderline. Wij zijn geen medisch professionals, therapeuten of artsen. Dit artikel is niet bedoeld als vervanging voor professionele hulp of therapie.

Iedere situatie is uniek en wat voor de één werkt, hoeft niet per se voor de ander te werken. Als je merkt dat de situatie te zwaar voor je wordt of dat je niet weet hoe je hiermee om moet gaan, raden we aan om professionele hulp in te schakelen bij een psycholoog, therapeut of andere deskundige.

Waar kun je nu al aan werken?

1. Grenzen aangeven zijn een win-win

Dat jij gebaat bent bij het aangeven van je grenzen is logisch, maar dit geldt ook voor de persoon met borderline. Dat komt omdat grenzen jouw naaste structuur en duidelijkheid bieden. Aangezien instabiliteit borderline kenmerkt, helpen deze structuur en duidelijkheid bij het verminderen van de symptomen. Net zoals bijvoorbeeld rust en regelmaat, en een gezonde levensstijl. 

2. Pak het op de juiste manier aan

Het is goed om je grenzen aan te geven, maar doe dit op een moment dat de ander de juiste headspace heeft om naar je te luisteren. Houd er rekening mee dat borderliners het aangeven van je grenzen in eerste instantie als kritiek kunnen zien. Probeer dit te voorkomen door uit te leggen waarom deze grens voor jou belangrijk is. Door in ik-boodschappen te praten, wijs je niet met de vinger naar de ander, maar praat je in plaats daarvan over jouw gevoelens. 

3. Stel niet alleen grenzen, handhaaf ze ook

Grenzen kunnen flexibel zijn, maar bedenk wel dat je er niets aan hebt wanneer je deze niet handhaaft. Niet alleen ga je hiermee weer over je eigen grenzen heen (met stress en spanning tot gevolg), het zorgt ook voor onduidelijkheid bij de persoon met borderline. En laat duidelijkheid nou dus juist iets zijn waar je naaste bij gebaat is.

4. Herhaal je grenzen

Bij veel mensen met borderline is het nodig je grenzen te blijven aangeven, zeker wanneer dit de eerste keer een extreme reactie uitlokte. Het is misschien moeilijk om dit te blijven doen, maar op de lange termijn is dit het waard. 

borderline

5. Communiceer op een assertieve manier

Assertiviteit draait om opkomen voor jezelf, zonder daarbij de gevoelens en belangen van de ander uit het oog te verliezen. Zeker bij een persoon met borderline is het heel belangrijk op een assertieve manier te communiceren. 

Dit doe je door duidelijk te zijn, er niet omheen te draaien en je grenzen aan te geven, maar  ook door tegelijkertijd respectvol en begripvol te zijn over wat hij of zij van jou nodig heeft. Een voorbeeld van assertieve communicatie is bijvoorbeeld vragen welke hulp de ander nodig heeft of bespreken wat je moeilijk vindt en wat je wel of niet voor de ander kunt betekenen.

Assertief communiceren is lastig, maar het is wel een vaardigheid die je kunt leren en trainen. Kom je er niet zelf uit? Volg dan een assertiviteitscursus. Naast het aangeven van je grenzen, leer je ook om weerbaarder en zelfverzekerder te worden en een duidelijke en constructieve gesprekspartner te worden voor je naaste.

Ruzie met borderliner oplossen: probeer niet te oordelen

Het aangeven van je grenzen kan ruzie en conflict voorkomen, maar wat doe je op het moment dat er al ruzie is? Onthoud dat iemand dit gedrag laat zien vanuit zijn of haar negatieve zelfbeeld, de angst om in de steek gelaten te worden of vanuit kwetsbaarheid. Iemand met borderline heeft in het verleden vaak een nare gebeurtenis meegemaakt. Natuurlijk maakt dit het gedrag nog niet oké, maar dit onthouden helpt wel om het te accepteren en er begrip voor op te brengen.

Tijdens een ruzie is het goed om objectief te blijven, niet te oordelen en niet ongevraagd advies te geven. Als het niet lukt om er samen uit te komen, neem dan bewust afstand van de discussie.

borderline

Het beste wat je voor jezelf en je naaste kunt doen

Je grenzen aangeven en assertief communiceren is het beste wat je voor jezelf en je naaste kunt doen. Het is ook iets waar je helemaal zelf de controle over hebt. Natuurlijk kun je iemand aanmoedigen om professionele hulp te zoeken en rust en regelmaat te implementeren in het dagelijks leven, maar je kunt iemand met borderline niet dwingen.

Hoewel assertief je grenzen aangeven in eerste instantie weerstand kan opleveren, zal het op de lange termijn zowel goed voor jou als voor je naaste zijn. 

Veelgestelde vragen over borderline

  • Wat is een borderline stoornis?

    Een betere benaming voor een borderline stoornis is eigenlijk een emotie regulatie stoornis. Wanneer je borderline hebt, vind je het namelijk moeilijk om je emoties te reguleren. Hierdoor kan je het ene moment heel kwaad zijn en het volgende moment weer heel vrolijk. De heftige emoties hebben invloed op je eigenwaarde. 

  • Wat is borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) en wat zijn de symptomen?

    Een borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS) zorgt ervoor dat je je emotioneel instabiel voelt. Symptomen van borderline zijn dan ook ernstige stemmingswisselingen, onbeheersbare woede, verlatingsangst, zwart-witdenken, een gevoel van leegte en zelfbeschadiging. Het lijkt soms wel of iemand meerdere persoonlijkheden heeft.

  • Hoe wordt borderline persoonlijkheidsstoornis gediagnosticeerd?

    Er is geen specifieke borderline test. De diagnose wordt gesteld aan de hand van gesprekken met een behandelaar. Wanneer deze 5 van de 9 kenmerken van borderline herkent, die worden beschreven in de DSM-5, zal de diagnose worden gegeven. 

  • Hoe heette borderline vroeger?

    Borderline is een naam die vroeger is gegeven en die nu niet meer zo passend is, omdat de stoornis beter wordt begrepen. De letterlijke vertaling is ‘grenslijn’. Dit slaat op het feit dat mensen met borderline vroeger niet in de twee stromingen van de stoornissen konden worden ingedeeld, maar in allebei: mensen met psychoses en neuroses.

  • Wat zijn borderline kenmerken van een man?

    In principe kent een borderline man dezelfde kenmerken als een vrouw. Het verschil is dat een man eerder ‘externaliserend gedrag’ laat zien. De borderline symptomen zijn veel meer gericht op de buitenwereld, door middel van vechtpartijen, vandalisme en agressiviteit. De borderline persoonlijkheidsstoornis wordt dan minder snel herkend, en soms gediagnosticeerd als antisociale persoonlijkheidsstoornis. 

  • Hoeveel soorten borderline zijn er?

    Er is niet één soort borderline: er zijn verschillende gradaties in de symptomen en hoeveel last iemand ervan heeft. Dit is bij iedereen weer anders. Ook de behandeling borderline moet daardoor specifiek worden afgestemd op de persoon.

  • Wat zijn de oorzaken van borderline persoonlijkheidsstoornis?

    Bijna altijd gaat hetom een combinatie van biologische en omgevingsfactoren die als oorzaak van borderline kunnen worden aangewezen. Bij mensen met borderline worden prikkels in de hersenen anders verwerkt. Daarnaast hebben ze echter vaak een nare gebeurtenis meegemaakt, zoals verwaarlozing of mishandeling, waarin ze zich niet veilig voelden. Dit zorgt er nu voor dat ze anderen moeilijk kunnen vertrouwen.

  • Wat zijn de complicaties van borderline?

    Door de stemmingswisselingen en impulsiviteit van iemand met borderline, laat diegene vaak roekeloos gedrag zien wat schadelijk kan zijn voor zichzelf en zijn omgeving. Denk aan middelenmisbruik, zelfbeschadiging, vandalisme en roekeloos autorijden. 

  • Is borderline persoonlijkheidsstoornis te behandelen?

    In tegenstelling tot wat vroeger werd gedacht, is een borderline persoonlijkheidsstoornis goed te behandelen. Met een specialistische therapie die goed bij de persoon met borderline past, zijn de symptomen te verminderen en is de kwaliteit van leven te verbeteren. 

  • Welke therapieën zijn effectief bij de behandeling van borderline persoonlijkheidsstoornis?

    Cognitieve gedragstherapie kan ingezet worden bij borderline, maar is niet altijd effectief. Therapieën die effectief kunnen zijn, zijn bijvoorbeeld schematherapie, waarbij je leert patronen te veranderen die in je kindertijd zijn ontstaan en systeemtherapie, waarbij belangrijke personen zoals de partner, kinderen, ouders, vrienden of andere familieleden betrokken kunnen worden bij de therapie.

  • Hoe kan ik omgaan met iemand die borderline persoonlijkheidsstoornis heeft?

    Je kunt het beste op een assertieve manier omgaan met iemand die borderline heeft. Assertief betekent dat je denkt aan je eigen belangen, maar ook aan die van de ander. Het houdt bijvoorbeeld in dat je goed je grenzen aangeeft. Dit is ook fijn voor de ander, omdat mensen met borderline gebaat zijn bij grenzen.

  • Wat zijn de verschillen tussen borderline persoonlijkheidsstoornis en andere persoonlijkheidsstoornissen?

    Een persoonlijkheidsstoornis is een psychische stoornis waarbij iemand zich anders gedraagt dan dat de maatschappij verwacht. Hierdoor hebben mensen met een persoonlijkheidsstoornis vaak problemen met het contact met anderen. Borderline en relaties gaan daardoor vaak niet goed samen. Elke persoonlijkheidsstoornis uit zich echter op een andere manier. Borderline wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door weinig eigenwaarde en ernstige stemmingswisselingen. 

  • Kan borderline persoonlijkheidsstoornis worden genezen?

    Genezen is niet het goede woord voor borderline en andere persoonlijkheidsstoornissen. Je kunt wel de symptomen en klachten verminderen, waardoor de levenskwaliteit wordt verbeterd voor zowel de persoon met borderline als de omgeving. In tegenstelling tot wat vroeger werd gedacht, is het goed te behandelen. 

  • Wat zijn de risicofactoren voor het ontwikkelen van borderline persoonlijkheidsstoornis?

    Allereerst kun je een erfelijke aanleg voor borderline hebben. Vaak speelt er echter nog een andere factor mee bij het ontwikkelen van deze persoonlijkheidsstoornis, namelijk een heftige gebeurtenis, waardoor iemand zich heel onveilig heeft gevoeld. 

Meer weten? Lees verder

Wie zijn wij? | Tijdwinst.com

Bij Tijdwinst helpen we al meer dan 20 jaar mensen om dankzij praktische 1-daagse trainingen meer uit zichzelf te halen. We geven door het hele land en online trainingen over thema’s als snellezen, assertiviteit en gesprekstechnieken. Altijd praktisch ingestoken en in kleine groepen, zodat je handvatten krijgt waar je na afloop direct mee aan de slag kunt gaan.

Benieuwd naar onze trainingen of naar onze andere artikelen? Lees verder op onze websites of meld je direct aan voor een training.