Zodra je symptomen van oververmoeidheid ervaart, wijt je dit gelijk aan te korte nachten en je drukke baan. Toch moeten we volgens deze professor dieper kijken: het is onze Westerse levensstijl die ons oververmoeid maakt. Want in Azië? Daar hoor je zelden iemand klagen over oververmoeidheid of een burn out! Wat hij ons aanraadt? “Stop met het najagen van ‘high intensity emotions’. Leef een kalmer leven.”
Wat komt aan bod?
- Wat zijn de symptomen van oververmoeidheid?
- Waardoor ben ik oververmoeid
- “Oververmoeidheid is typisch iets Westers”
- Symptomen oververmoeidheid aanpakken
- Klachten oververmoeidheid aanpakken
- Wat moet je doen als je oververmoeid bent?
Wat zijn de symptomen van oververmoeidheid?
Hoe weet je dat je oververmoeid bent? Nou, de volgende symptomen zouden wel eens op oververmoeidheid kunnen wijzen. Herken jij je hierin?
Symptomen oververmoeidheid:
- Je voelt je futloos
- Je ervaart een sloom gevoel
- Je bent vaak duizelig, draaierig of misselijk
- Je gaapt veel en wrijft vaak in je ogen
- Je hebt moeite met concentreren
- Je hebt moeite met wakker blijven
- Je voelt je lusteloos
- Je hebt een kort lontje
- Je huilt sneller of raakt vlug geïrriteerd
- Je bent onhandig, struikelt vaker of laat dingen vallen
- Je ziet bleek, hebt wallen onder je ogen
- Je hebt moeite met beslissingen nemen
- Je voelt je gestrest en rusteloos
- Je piekert veel
- Je ervaart lichamelijke pijntjes, zoals hoofdpijn, buikpijn of spierpijn.
Waardoor ben ik oververmoeid? De oorzaak is niet wat je denkt
Waarschijnlijk herken je jezelf in één of meerdere van bovenstaande signalen. Je durft dan ook met zekerheid te zeggen dat je oververmoeid bent. Maar waardoor eigenlijk? Is het vanwege de toenemende druk op het werk? Wijt je het aan een stressvolle situatie in je privé-leven of aan het feit dat je al weken geen goede nachtrust hebt gehad? (Misschien wel aan alle drie?)
Volgens Elliot Berkman, professor Psychologie op de universiteit van Oregon, is dat te eenvoudig. Volgens hem trekken Westerse kenniswerkers veel te snel en te makkelijk de conclusie dat hun oververmoeidheidsklachten voortkomen uit dagelijkse beslommeringen.
Hij vertel het in zijn boek ‘The Happiness Track’:
“Pas als je werkelijk een fysiek veeleisende baan hebt, zoals iemand die werkzaam is in de bouw, landbouw of nachtdiensten draait in bijvoorbeeld de medische sector, dán heb je pas recht om te klagen over oververmoeidheid…”
Hij vervolgt:
“… In alle andere gevallen is jouw baan niet zo fysiek zwaar dat je ‘s avonds echt helemaal niets meer kunt.”
Duidelijk. De oorzaak van jouw oververmoeidheid heeft dus waarschijnlijk niets met je werk te maken. Waarmee dan wel?
Je wilt teveel
Het voortouw nemen bij dat project, een levendig sociaal leven, iedere dag sporten, vrijwilligerswerk, de wedstrijd van aankomende zaterdag coachen — en dan ook nog eens een fantastische partner, ouder, vriend, collega en zoon zijn.
Je wilt nergens op inleveren. Nergens tekort doen. En dat is nobel, maar het heeft ook zo zijn gevolgen: wanneer jij je iedere dag in de hoogste versnelling begeeft, zal jouw lichaam en geest op den duur opraken.
Ineens heb je dan niet de kracht meer om te sporten, laat staan om je te concentreren op je werk. En dat lontje? Wordt steeds korter. Je slaapt slechter, bent amper vooruit te branden en loopt uiteindelijk zelfs met een burn out of depressie rond.
En dat allemaal omdat je teveel wilt — iets dat volgens Berkan typisch iets Westers is:
“Oververmoeidheid is typisch iets Westers”
Die overvolle agenda en die drang naar steeds meer? Wij west-Europeanen houden ervan. Een lege agenda betekent immers een gebrek aan werk, vrienden of interesses. Toch? Dat ligt eraan wie je het vraagt.
Uit een onderzoek dat Berkman in zijn boek aanhaalt, uitgevoerd door de Universiteit van Stanford, blijkt dat er een groot verschil bestaat tussen de Westerse en Aziatische cultuur:
- Westerlingen voelen zich gedurende de dag het liefst opgetogen, enthousiast, euforisch! Avontuur, nieuwigheden, actie, meer, snel!
- Aziaten geven daarentegen de voorkeur aan gevoelens van ontspannenheid, sereniteit en kalmte.
Berkman:
“Westerlingen gaven aan een rijk en vol leven te aspireren, waarbij een succesvolle baan en groot sociaal leven niet mocht ontbreken. Hoe voller hun agenda, hoe blijer ze dachten dat ze zouden zijn. Daarentegen streefden Oosterse proefpersonen naar een kalm leven waarbij een eenvoudige routine, familie en een sterke onderlinge gemeenschap een belangrijke rol zou vervullen – eenvoud.”
Opvallend, maar wat heeft dit te maken met jouw oververmoeidheid? Veel:
Geluk versus oververmoeidheid
Onbewust koppel je jouw idee van geluk aan je dagelijkse activiteiten en het leven dat je leidt. Je richt jouw dag in op basis van wat je denkt dat jouw gelukkig(er) maakt. In dit geval dus méér werk, méér vrienden, méér verantwoordelijkheden.
En dat put uit. Steeds méér doen voorkomt dat je mentaal en fysiek kunt opladen. Dat zorgt op den duur voor die symptomen van oververmoeidheid.
Wat kun je hier nou tegen doen?
Symptomen oververmoeidheid aanpakken bij de bron: “high intensity emotions”
Als westerse kenniswerker ben je dus steeds op zoek naar meer. Naar die emoties die jou een rush geven en je laten barsten van de energie! — dát is volgens Berkman waar het misgaat. Dát is de bron van jouw oververmoeidheid.
Berkman:
“Het achterna jagen van dit ‘snelle Westerse leven’ put ons uit omdat het leunt op één specifieke soort emotie: ‘positive high intensity emotions’. Deze emoties vragen zowel fysiek als mentaal ontzettend veel van je. Ze zijn dan ook de voornaamste reden voor oververmoeidheid.”
Hij verduidelijkt:
‘High intensity emotions’ versus ‘low intensity emotions’
Volgens Berkman zijn er vier verschillende typen emoties:
- Positieve emoties met een hoge intensiteit
- Positieve emoties met een lage intensiteit.
- Negatieve emoties met een hoge intensiteit.
- Negatieve emoties met een lage intensiteit.
Positieve emoties voelen vanzelfsprekend aangenaam. Negatieve emoties voelen vervelend. En die intensiteit? Emoties met een hoge intensiteit vreten (mentale) energie. Emoties met een lage intensiteit vergen weinig energie of leveren juist energie op.
Azië versus het Westen
Uit het Stanford onderzoek blijkt dat de Aziatische doelgroep de voorkeur geeft aan positieve emoties met een lage intensiteit. Ze zijn liever tevreden, vreedzaam en ervaren graag kalmte. Deze emoties voelen fijn én vergen weinig energie.
Zouden hun emoties omslaan, dan zullen ze te maken krijgen met negatieve emoties met een lage intensiteit: verveling, verdriet of moeheid. Niet erg fijn, maar het zijn emoties die geen al te hoge tol eisen op hun lichaam of psyche. Je zal dan ook zelden verhalen horen over oververmoeidheid of burn-outs. Die doen zich in die cultuur zelden voor, zegt Berman.
Dan het Westen:
Wij geven daarentegen de voorkeur aan positieve emoties met een hoge intensiteit. Die voelen fantastisch, maar ze vergen ook véél (mentale) energie. Om je telkens euforisch, enthousiast of opgewonden te voelen, moet je namelijk aan de bak. Je zal je agenda moeten vol plannen, steeds op zoek moeten naar iets nieuws, beters of spannender! Daarvoor zoek je de nodige randjes op, neem je voldoende cafeïne tot je en hol je van deadline naar deadline.
Dat is niet vol te houden.
Je prikkelt telkens het ‘fight or flight’-gedeelte van je brein. Je staat constant ‘aan’. Hierdoor verhoogt je hartslag en heb je moeite met ontspannen. Die symptomen van oververmoeidheid? Je kent ze nog wel: je raakt oververmoeid, overspannen en vergroot de kans dat jouw – eens zo positieve – emoties omslaan naar negatieve gevoelens van angst, woede of gespannenheid. Hoi, burn-out!
Hoe pakken we dit aan?
Klachten oververmoeidheid aanpakken: kijk naar het Oosten
De truc om van onze “westerse oververmoeidheid” af te komen, is door een voorbeeld te nemen aan de Aziatische mindset:
Verkies kalmte en rust boven een snelle, actieve levensstijl.
Er zijn boeken volgeschreven over hoe je dat doet. Over hoe je meer in het moment leeft. Over het loslaten van je ego. Over minder willen. Over bewuster handelen. Dat kunnen we dus niet zo 1-2-3 in een paar tips samenvatten. Wel kunnen we je een aantal artikelen ter inspiratie voorschrijven:
- Hoe vind ik mijn Ikigai? Op zoek naar klein geluk (6 tips)
- Waarom je innerlijke rust niet vind dankzij een artikel op internet. Graaf dieper:
- Zen zijn zonder yogalessen? Probeer deze 7 praktische tips!
- Wat is geluk volgens gelukswetenschappers? De definitie uitgelegd!
Nog enkele praktische adviezen:
1. Zie de waarde van eenvoud in
Leer accepteren dat niet alles kan. Of hoeft. En méér? Is niet altijd beter. Samen met je partner een maaltijd bereiden kan net zo waardevol zijn als een weekend weg waarbij jullie plekken bezichtigen, gaan uiteten en allerlei activiteiten plannen. Op een bankje in je achtertuin zitten kan net zo ontspannend zijn als een spa-dagje. En een goed gesprek met je kinderen? Waarschijnlijker waardevoller dan hen overladen met prikkels.
Onthoud dat je op de lange termijn meer hebt aan positieve emoties die energie opleveren dan opvreten. Kies activiteiten die daarbij horen.
2. Wees dankbaar voor wat je hebt
Nogmaals: meer is niet beter. Leer daarom waarderen wat je al hebt in plaats van nieuwigheden achterna te jagen; of dat nou materiaal betreft, relaties, vriendschappen of de fase in je leven waarin jij je bevindt. Neem het niet voor lief.
Door dagelijks enkele dingen op te schrijven waarvoor je dankbaar bent, leer je er op een nieuwe manier naar kijken.
Volgens Berkman is dit een laagdrempelige manier om meer positieve emoties te ervaren. Probeer het eens, je hebt niets te verliezen.
3. Leef in het moment
Ook makkelijker gezegd dan gedaan, maar focus je op het ‘hier en nu’. Op één taak, op één persoon, op één hap. Mindful handelen zorgt ervoor dat je in het moment kunt opgaan en dingen bewuster ervaart. Zo begeef je je niet telkens in de hoogste versnelling, maar neem je bewust de tijd voor dingen.
Dit bericht op Instagram bekijken
Kortom: wat moet je doen als je oververmoeid bent?
Wanneer we symptomen van oververmoeidheid ervaren gaan we er veel te snel vanuit dat het iets te maken heeft met werk of ons privé-leven — ‘Misschien had ik een drukke periode?’.’Misschien sliep ik enkele weken slecht?’. ‘Misschien moet ik er een weekendje tussenuit?’.
Zelden staan we erbij stil dat onze manier van leven de oorzaak zou kunnen zijn: onze drang naar ‘altijd meer’ en ‘altijd beter’ put ons fysiek en mentaal uit. Wat extra uurtjes slaap of een relaxdagje lossen dat niet op…
Laten we daarom eens kritisch kijken naar onze mindset: in plaats van alleen maar een ‘high intensity’ levensstijl achterna te jagen, kunnen we ook genoegen nemen met minder. Met meer rust en meer kalmte. Geen overvolle agenda’s en thrilling activiteiten, maar een tandje terug schakelen.
Daarvoor wil je je meer verdiepen in de Aziatische mindset. Verdiep je er eens in en kijk wat het voor je doet!
Verder lezen over oververmoeid?
- Mentaal uitgeput? Oververmoeid los je niet op met slapen. De reden (en de oplossing)
- Heb ik een serotonine tekort? Dit zijn de symptomen en wat je er tegen kunt doen
- Sleur in je leven? Omarm het, het maakt je gelukkig!
- Burn-out klachten — of iets anders? Hoogleraar verklapt het verschil
- Stress? Lichamelijke klachten? Herken wat jouw lijf je wil vertellen
Wie zijn wij? | Training Time Management
Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich specialiseert in slimmer (samen)werken. We bieden door het hele land diverse (online) trainingen aan, variërend van timemanagement, assertiviteit, gesprekstechnieken tot aan snellezen. Nieuwsgierig? Neem dan zeker eens een kijkje op onze website of blogs, en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen.
- 1-daagse training Time Management | Blog
- 1-daagse training Assertiviteit | Blog
- 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
- 1-daagse training Feedback Geven | Blog
- 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
- 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog
