Symptomen oververmoeidheid: zo herken je op tijd de signalen

Je sleept jezelf uit bed, hebt minstens drie koppen koffie nodig om een beetje wakker te worden en tegen de middag begin je alweer te gapen. Herkenbaar? Iedereen is na een korte nacht slapen weleens moe, maar wanneer de vermoeidheid aanhoudt en je lichaam protesteert, kan er meer aan de hand zijn. Wanneer ben je oververmoeid? Het komt niet uit het niets. Je lichaam en hoofd geven al een tijdje signalen af, maar vaak negeren we deze te lang. Wat zijn de symptomen van oververmoeidheid? 

Hoe herken je oververmoeidheid? En als je weet dat je oververmoeidheid symptomen hebt: hoe kom je van oververmoeidheid af? Extra slapen wordt vaak genoemd als oplossing, maar als je al een tijdje oververmoeid bent, merk je dat nog meer slapen vaak niet zorgt voor extra energie. De oorzaak is vaak iets anders volgens onderzoek, namelijk ‘ego depletion’. In dit artikel bespreken we niet alleen de tekenen van oververmoeidheid, maar ook hoe je oververmoeidheid kunt oplossen. 

Wat zijn de symptomen van oververmoeidheid? 14 tekenen dat je ‘op’ bent

Oververmoeidheid is meer dan alleen een nachtje slecht slapen of een drukke week op kantoor. Het is een diepgewortelde uitputting die je zowel fysiek als mentaal voelt. Je lichaam en geest geven aan dat het tijd is om het anders te doen. Alleen herkennen we vaak deze klachten van oververmoeidheid niet op tijd. Waardoor je maar doorgaat, totdat je lichaam en geest zeggen: stop. Hoe merk je dat je oververmoeid bent? Hieronder bespreken we de belangrijkste symptomen bij oververmoeidheid. 

Lichamelijke klachten bij oververmoeidheid

1. Aanhoudende vermoeidheid

Ben je constant moe, ook al heb je een lange nacht slaap gepakt? Voelt het alsof je nooit echt uitgerust bent? Dit is een van de eerste signalen van oververmoeidheid. Je lichaam heeft niet voldoende tijd om te herstellen, waardoor vermoeidheid opstapelt. 

2. Hoofdpijn en spierpijn

Langdurige stress en vermoeidheid kunnen leiden tot spanningshoofdpijn. Daarnaast kunnen je spieren en gewrichten ook pijnlijk en stijf aanvoelen. Het voelt alsof je een marathon hebt gelopen, terwijl je in werkelijkheid alleen maar van je auto naar kantoor hebt gelopen en terug. Meer komt er niet van, want eenmaal thuis plof je op de bank neer, volledig uitgeput. 

3. Een onregelmatige of snelle hartslag

Oververmoeidheid kan ook invloed hebben op je hartslag. Zo kun je last krijgen van hartkloppingen of een onregelmatige hartslag. Vooral in stressvolle situaties, bijvoorbeeld als je een presentatie moet geven, of in een lastige meeting zit. Dit komt doordat je lichaam constant in de ‘vecht-of-vlucht’- modus staat. Dit legt extra druk op je hart en bloedvaten. Het voelt weer alsof je een marathon aan het rennen bent. Je hart gaat tekeer, alleen ben je helemaal niet aan het sporten. 

4. Verminderde weerstand

Ben je sneller verkouden dan normaal? Lijkt het alsof je lichaam elk virus oppikt en ben je om de haverklap ziek? Oververmoeidheid verzwakt je immuunsysteem. Hierdoor ben je vatbaar voor infecties, verkoudheden en griep. 

5. Maag- en darmklachten

Je darmen reageren sterk op stress en vermoeidheid. Zo kun je vaker buikpijn hebben, een opgeblazen gevoel hebben, diarree of last hebben van verstoppingen. In erge gevallen kan het zelfs leiden tot misselijkheid en overgeven. 

6. Slaapproblemen

Je bent zo moe en toch lukt het niet goed om te slapen. Je komt niet in slaap, wordt vaak wakker of bent ‘s morgens vroeg klaarwakker terwijl je doodmoe bent. Het creëert een vicieuze cirkel: slechte slaap zorgt voor nog meer vermoeidheid, wat weer tot slaapproblemen leidt. 

7. Ademhalingsproblemen

Veel mensen met oververmoeidheid merken dat ze sneller ademhalen of kortademig zijn, vooral als ze stress ervaren of zich inspannen. Je kunt het gevoel hebben dat je constant druk op je borst hebt of het gevoel niet diep genoeg te kunnen ademen. 

8. Overmatig zweten

Sommige mensen merken dat ze overmatig zweten. Vooral ‘s nachts of tijdens stressvolle momenten gebeurt dit. Het is een reactie op het lichaam op overmatige hoeveelheden adrenaline in je lichaam. 

En dan zijn er ook nog eens psychische klachten bij oververmoeidheid

9. Concentratieproblemen en vergeetachtigheid

Oververmoeidheid maakt het lastig om nog helder te kunnen denken. Hierdoor kun je moeite hebben om je te focussen op je taken, informatie te onthouden of beslissingen te nemen. Dit kan leiden tot fouten op je werk of in het dagelijks leven. 

10. Prikkelbaar en stemmingswisselingen

Als je oververmoeid bent, ben je vaak sneller geïrriteerd. Ook kun je sneller emotioneel worden, je boos voelen of agressief worden. De kleine dingen die je normaal niet storen, voelen nu als enorm vervelend aan. Je deelt dan regelmatig ook een sneer uit naar collega’s, vrienden, je partner of familie. 

11. Angst en paniekgevoelens

Veel mensen met oververmoeidheid ervaren meer angstgevoelens of zelfs paniekaanvallen, zonder dat daar een duidelijke aanleiding toe is. Dit komt doordat het zenuwstelsel overbelast raakt en overreageert op prikkels. 

12. Depressieve gevoelens en somberheid

Voel je je langer dan normaal somber, futloos of leeg? Oververmoeidheid kan leiden tot depressieve gevoelens. De dingen waar je normaal gesproken blij van wordt, geven je nu geen energie of voldoening meer. 

13. Gebrek aan energie en motivatie

Zelfs de allermakkelijkste taken voelen aan als een enorme opgave. Je hebt nergens meer zin in. Je stelt dingen uit en je voelt je futloos. Zelfs de hobby’s waar je normaal van geniet, voelen als een verplichting aan. 

14. Sociaal terugtrekken

Oververmoeidheid maakt sociale interactie ontzettend vermoeiend. Je wilt het liefst alleen zijn. Daarom zeg je afspraken af en je vindt het moeilijk om contact met anderen te onderhouden. Je deinst terug voor een praatje bij de koffiemachine. In ernstige gevallen kan het leiden tot een gevoel van eenzaamheid. 

Hoe weet je dat je lichaam op is? Oververmoeidheid test

Vraag je jezelf af: ben ik oververmoeid en wil je weten wanneer je oververmoeid bent? Doe dan de oververmoeidheid test:

1. Voel je je regelmatig prikkelbaar en heb je een kort lontje?
2. Vind je het vaak moeilijk om te concentreren? 
3. Ben je vaak moe, ook al heb je een goede nacht gehad? 
4. Voel je je regelmatig gestrest en denk je dat je overwerkt bent?
5. Heb je een futloos gevoel en ben je niet gemotiveerd?
6. Vind je het lastig om je dagelijkse taken te doen?
7. Ben je regelmatig uitgeput, ook na het doen van minimale activiteiten?
8. Heb je minder energie, minder dan vroeger?
9. Vind je het lastig om beslissingen te nemen? 
10. Voel je je regelmatig ongelukkig of ontevreden?
11. Ben je vaak bang of angstig?
12. Heb je minder interesse in dingen die je voorheen leuk vond?
13. Vind je het lastig om details te onthouden?
14. Ben je snel geïrriteerd of emotioneel? 
15. Lukt het vaak niet om te slapen of word je regelmatig wakker? 

Noteer achter elke vraag een ja of een nee. Tel vervolgens alle ja’s. Zijn dit er 7 of meer? Dan is het waarschijnlijk dat je last hebt van oververmoeidheid. Je hebt dus symptomen van oververmoeidheid. Voordat we de vraag beantwoorden wat te doen tegen oververmoeidheid, kijken we naar de oorzaak.  

De reden waarom je oververmoeid bent: lege breinbatterij

Hoewel vaak wordt gedacht dat slaapgebrek de oorzaak is van oververmoeidheid, is dit niet het geval. Het helpt niet als je slecht slaapt, maar het is niet de hoofdreden. Het onderzoek van dr. Art Markman, professor Kathleen Vohs en dr. Roy Baumeister toont aan dat het ontstaat doordat je mentale energie opraakt. We noemen dit ook wel ‘ego depletion’. 

Maar waardoor komt het dat de batterij van je brein opraakt? Dit komt doordat je brein elke dag veel energie steekt in wilskracht, doorzettingsvermogen en zelfbeheersing. Bij elke keuze moet het hierop aanspraak maken.

‘Eet ik vanavond een gezonde maaltijd of ga ik voor gemak en kies ik een pizza?’

‘Ga ik vanavond sporten, of mijn favoriete serie bingen?’

Iedere keuze die je moet maken, zorgt ervoor dat er weer wat energie van je breinbatterij verloren gaat. En je brein heeft maar een bepaalde capaciteit aan energie. Is het op, dan voel je je oververmoeid. 

Oververmoeidheid ontstaat dus niet alleen door te weinig slaap, maar vooral doordat je mentale energie opraakt. Je hersenen maken dagelijks talloze keuzes, verwerken prikkels en balanceren tussen energiegevers en energieslurpers. Maar hoe zorg je ervoor dat je die mentale batterij op peil houdt?

Psychiater Willem van der Bend heeft hier een krachtig concept voor ontwikkeld: de ‘mentale batterij’. In de nieuwste aflevering van de Tijdwinst Podcast deelt hij met time management expert Björn Deusings hoe je grip krijgt op je energie. Ze bespreken waarom zoveel mensen zich uitgeput voelen, hoe je energiegevers en -slurpers herkent en waarom herstel vaak langer duurt dan je denkt.

Wil je weten hoe je voorkomt dat je in de vicieuze cirkel van vermoeidheid terechtkomt? Luister dan naar de podcast en ontdek praktische tips om je energie beter te managen:

Wat te doen als je oververmoeid bent? – 4 tips die jou helpen naar meer energie

Nu vraag je jezelf af: wat te doen bij oververmoeidheid?  Want je begrijpt nu dat een slechte nachtrust niet de oorzaak is van je probleem. Beter gezegd: het is een onderdeel van de symptomen die je hebt. We zeggen niet dat goed slapen niet helpt. 8 uur slaap per nacht is iets waar je altijd naar moet streven. Je gaat je er niet slechter door voelen. Maar het is niet zo dat slaap als een magische toverstaf al je problemen oplost.

Er zijn meer dingen die je moet doen om af te rekenen met die oververmoeidheid: 

1. Pas je routines en gewoontes aan

Je weet nu dat je brein veel energie verliest bij het maken van keuzes. Om ervoor te zorgen dat je brein niet uitgeput raakt, is het dus belangrijk om het aantal keuzes op een dag te beperken. En dat doe je door je routines en gewoontes aan te pakken. Door ervoor te zorgen dat je zoveel mogelijk op een dag op de automatische piloot kunt doen, bespaar je een hoop energie. En dat vindt je brein fijn, want nu hoef je alleen nog maar energie te besteden aan de belangrijke keuzes van de dag.

Maar hoe zorg je ervoor dat je de keuzes op een dag beperkt tot de belangrijkste? 

• Begin je dag met vaste gewoontes, zodat je in de ochtend zo min mogelijk beslissingen hoeft te maken. Leg ‘s avonds al je kleding klaar, zodat je daar niet meer over na hoeft te denken. Eet elke dag een standaard ontbijt of wissel om de dag je ontbijt af. Volg een vaste volgorde in je ochtendritueel. 
• Maak een weekplanning voor maaltijden. Bepaal van tevoren wat je eet, zodat je niet elke dag hoeft te bedenken wat er op tafel komt. Maak een vaste boodschappenlijst. Dit bespaart je mentale energie, tijd en stress. Je kunt ook mealpreppen. Dit betekent dat je bijvoorbeeld zondag al je maaltijden voor de hele week maakt en deze in bakjes in je koelkast en vriezer legt. Je hoeft het na een lange werkdag alleen nog maar op te warmen. 
• Draag een ‘uniform’. Veel succesvolle mensen, zoals Mark Zuckerberg en Steve Jobs, dragen bijna altijd dezelfde kleding om keuzestress te vermijden. Kies een paar vaste outfits waarin je je goed voelt en wissel deze af. 
• Plan je dag of week al van tevoren. Bepaal aan het einde van de werkdag wat je de volgende dag gaat doen. Doe dit ook op vrijdag, voordat de nieuwe week begint. Je hoeft hierdoor niet steeds te beslissen wat je eerst oppakt en je begint productief. 
• Elimineer kleine keuzes. Gebruik vaste gewoontes, zoals waar je dingen neerlegt, welke route je naar werk neemt en welke koffiemok je gebruikt. Hoe meer standaard routines je hebt, hoe minder je hoeft te kiezen.

#Oververmoeidheid is meer dan alleen ‘druk zijn’. Je lichaam en brein geven signalen af—maar herken je ze op tijd? Ontdek de 14 symptomen én hoe je je #energie weer terugkrijgt. 👉 https://t.co/jKPWddMNVU

— Tijdwinst.com (@tijdwinst) March 7, 2025

2. Zorg goed voor je lichaam en geest

Die 8 uur slaap, daar ga je al voor. Top! Maar er zijn nog meer dingen die je kunt doen om beter voor je lichaam en geest te zorgen. Het helpt niet als je in huis of op kantoor in het zicht allemaal ongezonde lekkers hebt liggen. Iedere keer dat je ernaar kijkt, ben je in de verleiding om het te eten. En een keer raakt die ijzeren wilskracht op. Terwijl je weet dat je echt meer energie krijgt van een appel dan koekjes.

Hoe kun je er dus voor zorgen dat je beter voor je lichaam en geest zorgt? 

• Maak gezond eten makkelijk. Als er een schaal koekjes op tafel staan, is de kans groot dat je ze opeet. Zorg dus liever dat de gezonde keuzes voor het grijpen liggen. Zet een fruitschaal neer op de plaats waar je normaal gesproken koekjes hebt liggen. 
• Creëer een ontspanningsroutine. Je lichaam en geest hebben hersteltijd nodig. Plan daarom dagelijks een moment voor ontspanning. Maak een korte wandeling, doe ademhalingsoefeningen of mediteer. 
• Vermijd mentale ‘rommel’. Net zoals ongezonde snacks je geen energie geven, doen negatieve prikkels dit ook. Beperk je scrolltijd, zeg vaker ‘nee’ tegen onnodige verplichtingen en omring jezelf met mensen en dingen die je energie geven. 
• Beweeg extra zonder erover na te denken. Maak bewegen makkelijker door het in je dag te integreren. Loop tijdens telefoongesprekken, neem de trap in plaats van de lift en pak vaker de fiets naar werk of de supermarkt.

3. Geef je grenzen aan

Wanneer oververmoeidheid ervoor zorgt dat je het liefst de hele dag in bed wilt liggen, ga je al niet meer in op uitnodigingen en sociale interacties. Maar als het nog niet zover is, is het ook goed om vaker ‘nee’ te zeggen. We doen vaak dingen omdat we aardig gevonden willen worden en iedereen te vriend willen houden. Maar als het ten koste gaat van jezelf, is het belangrijk om je grenzen aan te geven.

Ook tegen die lieve collega die je vraagt om je te helpen met een taak. Het is oké dat je nu alleen richt op je eigen taken, omdat deze je al genoeg energie kosten. 

4. Elimineer prikkels en afleiding

Elke notificatie die je uit je concentratie haalt, is er één te veel. Je brein ziet een belangrijk appje hetzelfde als het afgaan van het brandalarm. Het wil er meteen aandacht aan besteden. En het zorgt ervoor dat je weer voor een keuze staat: pak je je telefoon erbij of ga je verder met je werk. Ook al kies je voor het laatste, het duurt weer gemiddeld 15 minuten voordat je weer gefocust in je taak zit. En wees eerlijk: de kans is groter dat je wel je telefoon erbij pakt om te kijken waarom je zo belangrijk bent. 

Zet daarom alle notificaties van je telefoon en andere apparaten uit. Zorg ook dat je geen notificaties van je mails ontvangt. Je hoeft niet direct op de hoogte te zijn wat er binnenkomt. Als het echt zo belangrijk is, dan belt diegene je wel. 

Nog meer tips

Kan jij niet genoeg krijgen van dit soort tips? Goed nieuws, dat hoeft ook niet! Volg ons op Instagram. Hier delen we slimme tips om je productiviteit te verhogen en handvatten om slimmer te communiceren. Lees je liever onze artikelen als één van de eerste? Schrijf je dan in voor onze wekelijkse nieuwsbrief. 

Conclusie: luister naar je lichaam en geest 

Oververmoeidheid is meer dan alleen moe zijn. Het is een signaal dat je geest en lichaam overbelast zijn. Maar hoe merk je dat je lichaam op is? De symptomen van oververmoeidheid variëren van lichamelijke klachten, zoals hoofdpijn en slaapproblemen, tot mentale symptomen, zoals concentratieverlies en prikkelbaarheid. Vaak negeren we deze signalen te lang, waardoor het probleem alleen maar erger wordt. De oorzaak ligt niet bij een slaapgebrek, maar mentale uitputting door constante keuzes en stress.

Door bewuster met je energie om te gaan en structurele veranderingen in je routines en gewoontes aan te brengen, pak je de oververmoeidheid aan. Waardoor je meer energie hebt.

In het kort: wat te doen tegen vermoeidheid:

1. Creëer goede gewoontes en routines
2. Zorg goed voor je lichaam: zorg dat het makkelijker is om de gezonde keuze te maken
3. Elimineer prikkels
4. Stel grenzen en geef deze aan

Volg de 1-daagse Time Management cursus

Wil jij leren om bewuster met je tijd om te gaan, zodat je meer werk krijgt gedaan met meer aandacht? Tijdens onze 1-daagse Time Management Cursus leer je alles hoe je jezelf wapent tegen tijdgebrek, stress en de overvloed aan e-mails en informatie. De cursus is echt iets voor jou, als je:

• Vaak een tijdgebrek ervaart
• Regelmatig ad-hoc klussen voorrang geeft
• Je snel laat afleiden
• Het lastig vindt om nee te zeggen
• Het gevoel hebt dat je te veel hooi op je vork neemt
• Een overvolle mailbox hebt

Meld je nu aan voor de cursus bij jou in de buurt of online. 

Mensen vragen ook

• Wat is oververmoeidheid?

  Oververmoeidheid is een extreme vorm van vermoeidheid. Deze vermoeidheid gaat niet weg met een goede nachtrust. Hoe voelt oververmoeidheid? Je hebt last van concentratieproblemen, je voelt je voortdurend uitgeput en bent vaak prikkelbaar. 

• Wat zijn de symptomen van oververmoeidheid?

  Je vraagt jezelf af: wat zijn tekenen van oververmoeidheid? Deze zijn zowel fysiek als mentaal merkbaar. Denk aan concentratieproblemen, aanhoudende vermoeidheid, hoofdpijn, spierpijn en prikkelbaarheid. Ook kun je last krijgen van een verzwakt immuunsysteem, slaapproblemen en een constant stressgevoel.

  Hoe lang duurt oververmoeidheid? Dat is per persoon anders. De één kan er binnen een week bovenop zijn, de ander heeft langer de tijd nodig.

• Wat zijn de oorzaken van oververmoeidheid?

  Vaak is de oorzaak dat je elke dag te veel keuzes moet maken. Dit noemen wetenschappers ook wel ‘ego depletion’. Het energieniveau van je brein raakt op, waardoor je oververmoeid gaat voelen. Daarnaast kan het ook komen door een ongezonde levensstijl, werkdruk en langdurige stress.

• Hoe kan ik oververmoeidheid voorkomen?

  Creëer gezonde en goede gewoontes en routines in je leven. Zorg dat je minder keuzes hoeft te maken op een dag, door bepaalde dingen altijd hetzelfde te doen. En door dezelfde outfit te dragen of je kleding van tevoren al klaar te leggen. Maak het makkelijker om gezond te eten en te sporten.

• Wat moet ik doen als ik oververmoeid ben?

  Als je oververmoeid bent, is het belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Neem voldoende rust, eet gezond en sport. Verander je huidige routines en gewoontes voor gezondere, waarbij je minder keuzes hoeft te maken. Vraag je jezelf af: hoe lang duurt het om te herstellen van oververmoeidheid? Dit varieert per persoon. De één is er binnen een week vanaf, de ander kampt er langer mee.

• Wanneer moet ik een arts raadplegen voor oververmoeidheid?

  Als je oververmoeidheid aanhoudt, ondanks dat je veranderingen hebt aangebracht in je leven en voldoende rust en ontspanning pakt. Of als je last hebt van ernstige symptomen, zoals spierzwakte of geheugenproblemen. Ook als je vermoedt dat je een onderliggende aandoening hebt, zoals bloedarmoede, slaapstoornis of hormonale disbalans.

• Kan oververmoeidheid leiden tot andere gezondheidsproblemen?

  Ja, het kan leiden tot gezondheidsproblemen. Denk aan een verzwakt immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor infecties. Langdurige oververmoeidheid kan ook bijdragen aan depressie, hart- en vaatziekten en stress.

• Hoe wordt oververmoeidheid behandeld?

  Een oververmoeidheid behandeling van een arts houdt vaak rust in. Door voldoende te slapen, stress te verminderen en een gezondere privé-werkbalans te vinden. Soms wordt de behandeling ook gecombineerd met medische behandelingen of counseling, als er ook sprake is van depressie of een burn-out. Vergeet niet het belang van het minimaliseren van keuzes op een dag, zodat je brein meer energie overhoudt. 

• Kunnen voeding en dieet invloed hebben op oververmoeidheid?

  Ja, voeding en dieet hebben invloed op oververmoeidheid. Zorg dat je gevarieerd eet en voldoende vitamines, mineralen en macronutriënten binnenkrijgt. Denk aan B12, ijzer, magnesium, minder snelle suikers en bewerkte voedingsmiddelen.

• Hoe lang duurt het voordat ik me beter voel als ik oververmoeid ben?

  Dat hangt van de ernst van de vermoeidheid af. Bij een milde oververmoeidheid kan het binnen enkele dagen al over zijn als je de nodige aanpassingen maakt. Maar in ernstige gevallen kan het weken tot maanden duren voordat je je hersteld voelt. Hoe lang duurt herstel oververmoeidheid is dus een vraag die voor iedereen anders te beantwoorden is.

Wie zijn wij? | Training Time Management

Tijdwinst.com is een trainingsbureau dat zich richt op het optimaliseren van werkprocessen en samenwerkingen. We bieden door heel Nederland een breed scala aan (online) trainingen, van time management tot gesprekstechnieken. Benieuwd? Bekijk onze websites of blogs en schrijf je in voor één van onze (digitale) trainingen. 

1. 1-daagse training Time Management | Blog
2. 1-daagse training Assertiviteit | Blog
3. 1-daagse training Gesprekstechnieken | Blog
4. 1-daagse training Feedback Geven | Blog
5. 1-daagse training Snellezen, Mindmapping en Geheugentechnieken | Blog
6. 1-daagse training Effectief Thuiswerken voor Teams | Blog